وعده های انتخاباتی و مبانی فقهی و حقوقی و لزوم عمل به آنها/چقدر به وعده ها و گفتارهای انتخاباتی خود عمل کردیم ؟

دکتر مسعود شاهوردی استاد دانشگاه و تحلیلگر
مبانی فقهی و حقوقی و لزوم عمل به وعده های انتخاباتی و مقابله با وعده های دروغین چیست و چگونه میتوانیم با این پدیده شوم مقابله کنیم ؟آیا مردم باید برنامه های کاندیداها را ارزیابی کنند و رای بدهند یا وعده های آنها را ارزیابی کنند؟ بالا بودن سواد سیاسی شهروندان چقدر میتواند مانع از برگزیده شدن کاندید اهایی شود که با فریب و وعده دروغ به جلب آرای شهروندان اقدام می کنند .؟ضمانت اجراهای حقوقی مقابله با این وعده های دروغین انتخاباتی چیست؟تبلیغات انتخاباتی از مهم ترین مراحل انتخابات و البته بسیار تاثیر گذار در آن است که طی آن نامزدهای انتخاباتی سعی میکنند با اعلام مواضع و برنامه های خود و نقد مواضع و برنامه های دیگران از نامزدهای دیگر پیشی بگیرند .متاسفانه تبلیغات انتخاباتی در نظام جمهوری اسلامی ایران گاهی از مسیر درست خود منحرف شده و در نتیجه نتواسته است به یک مدل شایسته دست یابد و استفاده از فضاهای احساساتی ،تخریب رقیبان و تاکید بر جنبه های سلبی به جای برنامه های ایجابی به یک رویه عمومی در انتخابات تبدیل شده است .یکی از آسیب های جدی تبلیغات انتخاباتی ،وعده های انتخاباتی است که برخی از این وعده ها معمولا غیر واقعی و خالی از حقیقت و تنها ابزاری برای کسب آرای بیشتر است و از سوی دیگر حتی اراده ای برای عملی کردن وعده های داده شده نیز وجود ندارد و گاهی برخی این وعده های اصلا در چارچوب اختیارات قانونی و حقوقی یک نماینده طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی نیست .این در حالی است که در معارف دینی ،علاوه بر مذمت دانستن دادن وعده های دروغین ،نقض عهد و عمل نکردن به وعده ها از جمله گناهان کبیره محسوب می شود .در میان فقها در لزوم یا عدم لزوم وفا به وعده ها که وعده های انتخاباتی می تواند از جمله آن ها باشد اختلاف دیدگاه وجود دارد ،اما به نظر می رسد ادله طرفداران ضرورت وفا به وعده های انتخاباتی پسندیده تر باشد که البته در قانون اساسی نیز می توان مبانی جایز نبودن وعده های دروغین انتخاباتی را یافت و در سیاست های کلی نظام در امر انتخابات نیز به این موضوع توجه شده است .در خصوص ضمانت اجرای حقوقی مقابله با وعده های دروغین انتخاباتی نیز هر چند قوانین و مقرارات خاص و ویژه ای پیش بینی نشده است ،اما میتوان ضمانت اجراهایی را در نظر گرفت که البته باید تحت شرایط خاص و بدون هر گونه سو استفاده گری از آن و تحت چارچوب اصل حاکمیت قانون و در قالب فرایند قضایی یا شبه قضایی و در یک فرایند بررسی مستند و مستدل باشد .تدوین نظام مطلوب انتخاباتی که مبتنی بر آموزه های بومی و دینی کشور باشد ضرورتی است که خود را در هر انتخاباتی بیشتر عیان می کند و عناصر این نظام مطلوب از جمله موضوع تبلیغات انتخاباتی و وعده ها نیز باید دارای چارچوب های حقوقی دقیق ،منطقی و دارای ضمانت اجرا شوند باشد که این نوشتار تنها آغازی برای گفتگوی اندیشمندان در حوزه ساماندهی حقوقی و قانونی به وعده های انتخاباتی باشد .بیاییم به جای این همه شعار و وعده که گاها برخی از آنها یا در جارچوب اختیارات قانونی ما نیست و تسلط به جایگاه نمایندگی نداریم و یا شعور و سواد سیاسی مخاطب (مردم عزیز و شریف )را دست کم میگیریم ، دست برداریم و عمل به گفتار باشیم و وعده های دروغین ندهیم . بزرگی سراسر به گفتار نیست ،دو صد گفته چون نیم کردار نیست ،به عمل کار برآید به سخندانی نیست . با احترام : دکتر مسعود شاهوردی