اگر توسعه را، افزايش قابليت و توان يک جامعه در بهروري از تواناييها و ظرفيت هاي تاريخي، اجتماعي، اقتصادي ، انساني و طبيعي بدانيم، بايد بپذيريم استان لرستان در توسعه نيآفتگي، بسيار توسعه يافته است.
عقبه تاريخي بيش از ۲۰۰۰ سال فرهنگ تمدني پيش از اسلام ، قرار داشتن در دروازه ورود تمدن اسلامي به ايران، منابع عظيم اقتصادي ( آب، زمين، نفت) ، منابع اجتماعي عظيم تر ( وجود اقوام گوناگون ساکن درلرستان)، وجود موسسات فرهنگي اثر گزار در رشد و توسعه در يکصد سال گذشته، از امتيازات نسبي استان لرستان است. با اين همه استان ما به لحاظ شاخص هاي توسعه در نقطه اي قرار دارد که تعجب هر کارشناسي را بر مي انگيزاند. حلقه مفقوده توسعه نيآفتگي ما کجاست؟ راستي مشكل ما چيست؟ چرا؟ پيوسته مشغول گذراندن يك سيكل معيوب و عقيم هستيم؟! واقعيت آن است مسئله توسعه نيافتگي استان لرستان پديده اي است که بدون توجه به روند توسعه در کل کشور قابل نقد و بررسي نمي باشد.
برخي معتقدند علت واماندگي استان لرستان فقدان منابع سرمايه گذاري در زيرساختها و منابع مادي لازم براي پيشرفت است و براي رسيدن به نقطه مطلوب بايد منابع بيشتري را صرف زيرساختهاي مادي و امکانات زير بنايي از جمله، توسعه راه ها و شبکه حمل نقل جاده اي و ريلي، توسعه شبکه هاي بهداشت و درمان و …..نمود.
نگارنده مقاله ضمن تاييد اين مسئله و تاکيد بر توسعه زير ساختهاي مادي استان براي جبران بخشي عقب ماندگي خود نسبت به استانهاي برخوردار، آن را کافي ندانسته و معتقدم فقدان سرمايه گذاري کافي در بخش تربيت نيروي انساني عامل مهمتر توسعه نيآفتگي ماست و اگر قرار باشد تحولي اتفاق بگيرد بايد سرمايه گذاري در بخش منابع انساني در اولويت قرار دهيم.اگر بپذيريم «ما انسان ها آن گونه زندگي مي کنيم که مي انديشيم و تربيت شده ايم) معنايش اين است دانش ودانايي ملي، بنياد حيات ملي ماست. دست يابي به هر هدفي به ميزان و عمق اين دانايي همگاني بستگي دارد. اگر از موقعيت فعلي راضي نيستيم اگر بدنبال توسعه و پيشرفتيم، هر تعبيري هم از توسعه داشته باشيم و يا در توسعه هر هدفي را دنبال کنيم، بايد ابتدا برويم سراغ نيروي انساني کار بلد .
وقتي صحبت از نيروي انساني مي شود پاي آموزش و پرورش به ميان مي آيد زيرا، در دنياي ما انسانها، اين آموزش و پرورش است که متکفل تربيت نيروي انساني است.لذا، براي برون رفت از مشکل توسعه نيآفتگي و عبور از گردنه هاي صعب العبور تغييرات اجتماعي لازم در دوره گذار (از عقب ماندگي به توسعه يافتگي)، لازم است آموزش و پرورش بطور جدي مورد توجه قرار گيرد و صرفه نظر از فرصت سوزي هايي که تاکنون در مهندسي امکانات صورت گرفته، سهم آن را در روند توسعه جدي تر بگيريم. مطالعات و تجربيات بين المللي همه کشور هاي توسعه يافته بيانگر اين نکته اساسي است که راه توسعه پايدار و همه جانبه لزوما بايد از بستر توسعه نيروي انساني بگذرد.
به عبارت ديگر سرمايه گذاري در تربيت نيروي انساني پيش شرط و هسته اصلي موفقيت محسوب مي شود.درست است سرمايه گذاري در بخش نيروي انساني دير بازده است اما نبايد از نظر دور داشت وقتي نيروي انساني در سايه سرمايه گذاري در بخش آموزش و پرورش به سرمايه انساني اثر بخش تبديل مي گردد ثروتي در جامعه شکل مي گيرد که نتايج آن را به شکل پايدار مي توان در نسل هاي بعدي نيز مشاهده کرد. کنش فردي و اجتماعي افراد اعم از رفتار، گفتار،توليد، مصرف، بهداشت، نرخ جمعيت و …. و در نتيجه در بهروري و بهينه کردن فرآورده ها و هزينه هاي فرهنگي، اجتماعي، بهداشتي ، قضايي ، و … از کمترين نتايج آن است جامعه دانش بنياد قدرت حل مسئله، درک موقعيت و انتخاب بهتر را به مراتب بيش از جامعه فاقد دانايي در اختيار دارد. کشور هاي آلمان و ژاپن در دو جنگ جهاني اول و دوم آسيب هاي بسياري ديدند ولي همچنان امروزه جزو توسعه يافته ترين کشورها محسوب مي شوند.
توسعه در اين کشورها محصول منابع مادي و ذخاير انرژي موجود در جامعه نيست که محصول انديشه هاي آماده ايي است که مي توانند هر ويرانه ايي را آباد کنند. جالب است که بدانيم نرخ کار مفيد و نرخ مطالعه در اين کشور ها از سرانه هاي بالا در دنياست.سالهاست دولت ها در ايران سعي کرده اند توجه به آموزش و پرورش را افزايش دهند از اين رو سالانه حدود ۱۵درصد از بودجه و منابع دولتي در آموزش و پرورش هزينه مي‌شود، اما با توجه حجم گسترده و پوشش وسيع فعاليتهاي آن ، حدودا ۹۵ درصد اين بودجه، صرف هزينه‌هاي جاري و پرسنلي مي‌شود (در کشورهاي ديگر اين نسبت حداکثر ۷۰ درصد است) و قاعدتاً ديگر چيزي براي بالا بردن كيفيت و به روز كردن معلمان و سيستم آموزشي و تجهيز مدارس كه اغلب فرسوده و غير استاندارد هستند باقي نمي‌ماند.
متاسفانه اقتصاد و منابع کنوني آموزش و پرورش چنان نا کافي است که معلمانش به پديده نامطلوب اضافه‌كاري يا شغل دوم سالهاست رو آورده اند و اين به معناي نابود شدن تدريجي کسوت معلمي است که بايد در مقام ساختن جامعه از اقتدار و اعتماد بنفس شاياني برخوردار باشد ؛ سالهاست در کشور حرفه معلمي‌در حال زوال و نسل معلمان واقعي در حال نابودي است و در استان ما بدليل محروميتها و احساس تبعيض اين مشکل مضاعف تر است. ممکن است شما سوال کنيد آسمان آموزش و پرورش در سراسر کشور يکسان است پس چرا، روند توسعه انساني و تکنولوژيک در برخي استانها بهتر از استان لرستان است. پاسخ اين سوال را بايد در چند مسئله جستجو کرد که مهمترين آن فرار مغزها از استانهايي نظير لرستان به آن مناطق است آنها با سرمايه هاي مادي و معنوي در حال فرار استانهايي چون ما خود را بهسازي مي کنند.
در بحث فرار سرمايه هاي انساني همان نسبتي که بين روستا ها با خرم آبادوجود دارد بين استان ما با ساير استانهاي برخوردار نيز ديده مي شود ( بين کشور ما و کشورهاي توسعه يافته نيز ) هر چند عوامل طبيعي ، فرهنگي ، توزيع ناعادلانه منابع ملي و …. نيزباشد.متأسفانه به رغم همه نقش و اهميتي كه نظام آموزشي در اعتلا و انحطاط، و توسعه و عقب ماندگي جامعه دارد، فرهنگيان هنوز قادر به احراز جايگاه واقعي خود در نظام مديريت سياسي- اجتماعي و فرهنگي …. نشده ايم و همچنان در ذهن مسئولان ارشد نظام و در زندگي مردم نه تنها «سوژه اصلي» كه مسأله‌اي فرعي قابل بررسي هم به حساب نمي آييم تا زماني که نسبت به اصلي ترين مسئله توسعه و پيشرفت کشور يعني نهاد تاثير گذار بر تربيت نيروي انساني بي توجهيم همين آش است و همين کاسه و مائيم سوالات تکراري،پيوسته مشغول گذراندن يك سيكل معيوب و عقيم هستيم؟
